Pozbawienie praw rodzicielskich – z czym się wiąże odebranie władzy rodzicielskiej?

Władza rodzicielska to ogół praw i obowiązków rodzica wobec niepełnoletniego dziecka. Dziecko pozostaje aż do pełnoletniości pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska przysługuje co do zasady obojgu rodzicom, jednak w jakich przypadkach może nastąpić odebranie praw rodzicielskich i co się z tym wiąże? To właśnie będzie tematem niniejszego artykułu, zapraszamy do lektury!

Spis treści:

1. Czym jest pozbawienie praw rodzicielskich?
2. Jak można odebrać prawa rodzicielskie rodzicowi?
3. Jak napisać i złożyć wniosek o odebranie praw rodzicielskich?
4. Jakie pytania zadaje sąd na sprawie o pozbawieniu praw rodzicielskich?
5. Jak skutecznie się bronić przed pozbawieniem prawa rodzicielskiego?
6. Jakie są skutki pozbawienia prawa rodzicielskiego dla rodzica?
7. Podsumowanie

Czym jest pozbawienie praw rodzicielskich?

Z analizy obowiązujących przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego można wyprowadzić wniosek, że prawo niechętnie ingeruje w wewnętrzną sferę stosunków rodzinnych. Prawo nie może jednak całkowicie zrezygnować z możliwości takiej ingerencji. Dlatego też zostały przyznane sądowi możliwości ingerowania w sprawowanie władzy rodzicielskiej, a najdalej idącym krokiem jest odebranie praw rodzicielskich.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest najbardziej surowym środkiem ingerencji w sprawowanie władzy rodzicielskiej. Sąd jest obowiązany pozbawić praw rodzicielskich (jedno lub oboje rodziców), jeżeli:

• władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody (np. nieuleczalna choroba psychiczna rodzica, umieszczenie rodzica w więzieniu na wiele lat),
• rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej,
• rodzice rażąco zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka,
• rodzice w sposób trwały nie interesują się dzieckiem umieszczonym w rodzinie zastępczej lub domu dziecka.

Jak można odebrać prawa rodzicielskie rodzicowi?

Jak pozbawić praw rodzicielskich w przypadku zaistnienia którejś z przesłanek wymienionych w poprzednim akapicie?

Sprawa o pozbawienie praw rodzicielskich może zostać wszczęta na dwa sposoby – poprzez złożenie odpowiedniego wniosku do sądu lub z urzędu przez sąd. Wniosek o odebranie praw rodzicielskich może złożyć każda osoba posiadająca wiedzę o podstawach uzasadniających taką ingerencję sądu we władzę rodzicielską. Zazwyczaj jest to drugi rodzic, ale może to być też inny opiekun, nauczyciel, dyrektor szkoły, członek rodziny, a nawet prokurator, który dodatkowo jest powiadamiany o sprawie dotyczącej pozbawienia praw rodzicielskich i może do tej sprawy przystąpić.

Jak napisać i złożyć wniosek o odebranie praw rodzicielskich?

Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej należy złożyć do sądu rodzinnego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, zazwyczaj będzie to sąd rejonowy, z wyjątkiem sytuacji, gdy orzekanie o władzy rodzicielskiej będzie miało miejsce w postępowaniu rozwodowym – wtedy właściwym sądem będzie sąd okręgowy, a więc ten, przed którym odbywa się też sprawa rozwodowa, bowiem odebranie praw rodzicielskich może być orzeczone w wyroku rozwodowym, a także w wyroku dotyczącym separacji czy unieważnienia małżeństwa.

Do wniosku należy dołączyć uzasadnienie, odpowiednie dowody oraz wnieść opłatę sądową, a także wskazać dane identyfikujące strony sporu.

Jakie pytania zadaje sąd na sprawie o pozbawienie praw rodzicielskich?

W sprawie o pozbawienie praw rodzicielskich sąd ustala przede wszystkim sytuację opiekuńczo-wychowawczą dziecka, aby następnie orzec o potencjalnym odebraniu praw rodzicielskich i doprowadzić do likwidacji sytuacji zagrażającej dobru dziecka. W tym celu sąd może zlecić m.in. przesłuchania świadków, stron, powołanie biegłych psychologów czy psychiatrów, powołanie odpowiednich dowodów, wywiady kuratorskie, możliwe jest także wysłuchanie dziecka, które odbywa się poza salą rozpraw, w przyjaznej i bezpiecznej atmosferze.

W toku sprawy o pozbawienie praw rodzicielskich sąd będzie pytał zarówno rodziców, jak i świadków o rozmaite kwestie, dążąc do ustalenia, czy zachodzą przesłanki do pozbawienia władzy rodzicielskiej. Wśród pytań zapewne znajdą się takie jak:

• czy rodzic interesuje się dzieckiem?
• czy rodzic kontaktuje się z dzieckiem?
• czy rodzic spędza czas z dzieckiem?
• czy rodzic interesuje się sprawami dziecka?
• czy rodzic partycypuje w utrzymaniu dziecka?
• czy dziecko nie jest zaniedbywane?
• czy rodzic jest uzależniony od alkoholu lub środków odurzających?
• czy w domu, w którym przebywa dziecko, dochodzi do awantur lub aktów przemocy?

Jak skutecznie się bronić przed pozbawieniem prawa rodzicielskiego?

Jeżeli uważamy, że argumenty drugiej strony, dążące do pozbawienia nas władzy rodzicielskiej, są niezgodne z rzeczywistością, najlepszą obroną będzie przedstawienie rzetelnych przeciwdowodów. Istotne jest, aby nie dać się ponieść emocjom, tylko merytorycznie i ze spokojem podejść do sprawy.

Warto pamiętać, że w razie ustania przyczyny uzasadniającej pozbawienie władzy rodzicielskiej sąd może (nie ma jednak takiego obowiązku) władzę rodzicielską przywrócić, w tym celu należy złożyć do sądu stosowny wniosek.

Jakie są skutki pozbawienia prawa rodzicielskiego dla rodzica?

W przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej, rodzic traci prawo do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka, a więc traci prawo do wykonywania nad nim władzy rodzicielskiej. Rodzic nie ma już zatem wpływu na to, gdzie m.in. dziecko będzie mieszkało, chodziło do szkoły, na jakie wycieczki wyjedzie czy gdzie będzie uczęszczało do lekarza. Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie wpływa jednak na obowiązek alimentacyjny.

Niezależnie od posiadania władzy rodzicielskiej, każdy rodzic ma prawo do kontaktów z dzieckiem.

Podsumowanie

Odebranie praw rodzicielskich to zawsze sprawy bardzo wrażliwe, skomplikowane, a jednocześnie kluczowe dla rodziców i ich przyszłych relacji z dzieckiem. Z tych też powodów warto rozważyć skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej. Jako Kancelaria Kawalec oferujemy swoje usługi w zakresie spraw rodzinnych, w których specjalizujemy się od wielu lat i zawsze na pierwszym miejscu stawiamy dobro klienta. Zapraszamy do kontaktu!