Różnica między testamentem notarialnym a własnoręcznym

Co będzie z naszym majątkiem po śmierci? Jak zabezpieczyć go, aby trafił we wskazane ręce? Jak sporządzić testament? Jak zminimalizować lub całkowicie wyeliminować ryzyko podważenia testamentu? Czy testament jest drogi? W jakich formach można go sporządzić? Prędzej czy później, na pewnym etapie życia, w głowie niemal każdego zaczynają pojawiać się takie pytania. I właśnie odpowiedzi na każde z nich udzielamy w poniższym artykule – sprawdź najważniejsze różnice między testamentem notarialnym a własnoręcznym!

Najważniejsze informacje, których dowiesz się z tego artykułu:

1. Moc prawna właściwie sporządzonego testamentu własnoręcznego jest taka sama jak testamentu notarialnego.
2. Do wad testamentu notarialnego należy przede wszystkim większe zaangażowanie w jego sporządzenie oraz koszty.
3. Sporządzić testament może jedynie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Więcej informacji o tym, jak sporządzić testament znajdziesz w naszym innym wpisie. Zachęcamy do lektury!

Czym jest testament własnoręczny?

Regulacje dotyczące testamentów znajdziemy w Kodeksie cywilnym z 1964 r., zgodnie z którym do skutecznego sporządzenia testamentu własnoręcznego konieczne jest spełnienie łącznie kilku konkretnych przesłanek.

Jak napisać testament własnoręczny?

• • Testament należy sporządzić w całości pismem ręcznym – nie wystarczy sam własnoręczny podpis pod np. wydrukowanym testamentem, ten przepis ma na celu zminimalizować ryzyko podrobienia lub przerobienia testamentu, bowiem nieporównywalnie trudniej jest podrobić cały styl pisma spadkodawcy niż sam podpis.
  • Pod własnoręcznie napisaną treścią testamentu musi znaleźć się własnoręczny podpis autora testamentu.
  • Testament powinien zostać opatrzony datą – jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. 

Co oznacza zwrot „jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu” – kiedy takie wątpliwości mogą powstać? Przykładowo kiedy zmarłaby osoba, która na ostatnie lata życia została ubezwłasnowolniona z powodu choroby psychicznej (a w takim stanie testamentu sporządzić nie mogła), następnie znaleziono po śmierci testament własnoręczny pozbawiony daty, z którego treści nie da się określić czy został sporządzony zanim owa osoba została ubezwłasnowolniona czy może po – wtedy właśnie na przykład powstaje wątpliwość co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu.

Czym jest testament notarialny?

Zgodnie z Art. 950. Kodeksu cywilnego testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego. Jest to testament dokonywany przed notariuszem, w kancelarii notarialnej. To notariusz formułuje treść testamentu, zgodnie z wolą i poleceniami wydanymi przez przyszłego spadkodawcę. Następnie treść testamentu jest oficjalnie odczytywana, a po akceptacji przez testatora składa on na testamencie swój własnoręczny podpis, po czym notariusz wydaje wypis aktu notarialnego. 

Dodatkowo, na wniosek testatora, notariusz może dokonać wpisu do tak zwanego Notarialnego Rejestru Testamentów (NORT). Jest to operacja fakultatywna, jednak może po śmierci spadkodawcy ułatwić przyszłym spadkobiercom znalezienie testamentu.

Koszt testamentu notarialnego 2025 r.

Jak obecnie kształtują się koszty testamentu notarialnego? Przede wszystkim jest to zależne od złożoności testamentu i rodzaju zawartych tam postanowień. Jednak prawo przewiduje maksymalne stawki taksy notarialnej, które w przypadku testamentów kształtują się następująco:

• wyjściowa cena za podstawowy testament to 50 zł netto (do tego należy doliczyć podatek VAT, brutto da to kwotę około 61 zł);
• testament zawierający zapis windykacyjny – 200 zł netto + VAT;
• testament zawierający zapis zwykły, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku (tzw. wydziedziczenie) – 150 zł + VAT;
• odwołanie testamentu – 30 zł + VAT;
• do podanych kwot należy doliczyć koszt sporządzenia wypisu, który będzie zależny od liczby stron testamentu (kilka złotych za stronę).

Zalety i wady różnych testamentów

Zdecydowana większość testamentów to testamenty sporządzane w formie własnoręcznej albo notarialnej, jeśli więc zastanawiasz się, jak sporządzić testament, to zapewne Twoje rozważania obejmują jedną z tych dwóch form – jakie są ich zalety i wady? 

Zalety i wady testamentu własnoręcznego

Do zalet testamentu własnoręcznego należy przede wszystkim jego bezkosztowość i prostota, można go sporządzić w zasadzie w każdej chwili, wystarczy mieć pod ręką kartkę papieru i coś do pisania. Bardzo łatwo go także odwołać, poprzez najzwyklejsze podarcie czy zniszczenie w inny sposób. 

Z testamentem własnoręcznym wiążę się też jednak wiele ryzyk, do głównych należy przede wszystkim późniejszy problem z interpretacją poszczególnych postanowień testamentowych przez sędziego, bowiem testament musi być napisany specyficznym językiem i zawarcie w nim dyspozycji bardzo potocznych może powodować problem z jego interpretacją, a nawet unieważnienie. Dodatkowo istnieje ryzyko, że pieczołowicie schowany testament własnoręczny nigdy nie ujrzy światła dziennego po śmierci spadkodawcy, a także ryzyko potencjalnego zniszczenia, przerobienia lub podrobienia testamentu. 

Wady i zalety testamentu notarialnego

Jeśli zaś chodzi o testament notarialny, to największą zaletą tej formy jest pewność, że nasza wola zostanie odpowiednio ujęta w język prawniczy i odwzorowana w treści testamentu, a co za tym idzie zrealizowana po naszej śmierci oraz, że testament nie zginie, nie zniszczy się i nie zostanie przerobiony. Testament notarialny nieporównywalnie trudniej jest też podważyć. 

Z wad testamentu notarialnego należy wymienić oczywiście większe zaangażowanie w jego sporządzenie oraz pewne koszty, o których mowa była w poprzednim akapicie.

Podobieństwa między testamentem notarialnym a własnoręcznym

Do podobieństw między testamentem notarialnym a własnoręcznym możemy zaliczyć:

• wymogi do ich skutecznego sporządzenia są tożsame – sporządzić testament może jedynie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, tj. osoba, która ukończyła 18 lat oraz nie została ubezwłasnowolniona całkowicie ani częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii;
• cel przyświecający obu formom tego dokumentu jest taki sam, a więc skuteczne rozrządzenie majątkiem spadkodawcy na wypadek śmierci;
• niektórzy zadają pytania „czy testament własnoręczny jest ważny?” – oczywiście, że tak, co więcej, moc prawna właściwie sporządzonego testamentu własnoręcznego jest taka sama jak testamentu notarialnego;
• w Notarialnym Rejestrze Testamentów może zostać także zarejestrowany testament własnoręczny (jeżeli jest przechowywany przez notariusza).

Przygotowanie testamentu w Kancelarii Kawalec

W Kancelarii Kawalec od lat specjalizujemy się w sprawach cywilnych i chętnie doradzamy, jak sporządzić testament po przeanalizowaniu indywidualnej sytuacji klienta. Nie ma bowiem uniwersalnego wzoru testamentu, przecież każdy człowiek jest inny, ma inny majątek, innych bliskich, których chciałby nim obdarować. Właśnie dlatego w takich sprawach kluczowe jest indywidualne podejście, które zawsze jest priorytetem w naszej Kancelarii. Zachęcamy do kontaktu!

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Kiedy testament własnoręczny jest nieważny?

Testament własnoręczny może być nieważny, jeśli został sporządzony przez osobę bez pełnej zdolności do czynności prawnych (np. ubezwłasnowolnioną całkowicie lub częściowo z powodu choroby psychicznej) lub jeśli jego treść budzi wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu.

Czy można spisać testament bez notariusza?

Tak, testament własnoręczny można sporządzić bez notariusza. Musi być napisany w całości ręcznie przez testatora i podpisany własnoręcznie.