Jak odzyskać zaległe alimenty?

Podstawową funkcją obowiązku alimentacyjnego jest zabezpieczenie egzystencji osób uprawnionych. W przypadku zaś osób, w tym dzieci, które nie mogą się utrzymać własnymi siłami, rolą tego obowiązku jest także zabezpieczenie środków wychowania. Instytucja alimentacji ma więc zapewnić rodzinie środki materialne niezbędne do jej prawidłowego funkcjonowania, stąd tak ważne jest ich terminowe świadczenie, a zaległe alimenty mogą prowadzić do poważnych problemów finansowych.

Najważniejsze informacje, których dowiesz się z tego artykułu:

1. Do skutecznych sposobów odzyskiwania zaległych alimentów należy: egzekucja komornicza, postępowanie karne wobec dłużnika oraz możliwość wsparcia z Funduszu Alimentacyjnego.
2. O zaległe alimenty można ubiegać się w zasadzie już po jednym dniu opóźnienia. Roszczenia o alimenty przedawniają się po 3 latach.
3. Obowiązek alimentacyjny wobec dorosłego dziecka trwa, dopóki nie jest ono w stanie samodzielnie się utrzymać, np. nadal się uczy i zdobywa kwalifikacje zawodowe.

Zastanawiasz się, ile mogą wynosić obecnie alimenty na dziecko? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w naszym wpisie: Alimenty 2025 – ile wynoszą minimalne alimenty na dziecko!

Jaki odzyskać zaległe alimenty? 

Jak zostało wspomniane we wstępie płacenie alimentów to jeden z podstawowych obowiązków rodzica, wobec którego taki obowiązek został orzeczony przez sąd, celem nieprzerwanego zapewnienia dziecku wszelkich środków materialnych niezbędnych do życia, dlatego alimenty powinny być płacone terminowo i w pełnej kwocie. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku polskie prawo przewiduje szereg kroków, które niezwłocznie można podjąć, aby osoba uprawniona odzyskała zaległe alimenty.

Po jakim czasie można wystąpić o zaległe alimenty?

W zasadzie wystarczy jeden dzień opóźnienia w płatności alimentów, aby już móc złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji. Zważywszy bowiem na cel obowiązku alimentacyjnego, czyli zabezpieczenie podstawowej egzystencji osób uprawnionych, zasadnym jest dochodzenie ich niezwłocznie, gdy tylko wystąpi opóźnienie w płatności.

Jak wyegzekwować alimenty? Postępowanie cywilne

W pierwszej kolejności należy podjąć próbę wyegzekwowania alimentów od dłużnika w drodze cywilnego postępowania egzekucyjnego. Co do zasady podstawą obowiązku alimentacyjnego jest zasądzający je prawomocny wyrok sądowy. W takim przypadku jest on jednocześnie tytułem egzekucyjnym, na podstawie którego sąd, na wniosek wierzyciela, nadaje mu klauzulę wykonalności. Taki tytuł wykonawczy zaopatrzony jest w tak zwany rygor natychmiastowej wykonalności, zatem z nim można udać się od razu do komornika sądowego, który podejmie działania mające na celu ściągniecie zaległych należności od dłużnika. 

Egzekucja komornika może polegać m.in. na:

• egzekucji z wynagrodzenia dłużnika (najczęściej) – w tym celu komornik może także zwrócić się do pracodawcy pracownika zobowiązanego do alimentów z poleceniem przekazywania części wynagrodzenia na poczet zaległych alimentów. Do jakiej części wynagrodzenia komornik może prowadzić egzekucję? Istnieje tzw. kwota wolna od zajęcia komorniczego i jest to kwota w wysokości aktualnej płacy minimalnej;
• zajęciu ruchomości i nieruchomości, a następnie ich zlicytowaniu celem uzyskania kwoty należnych alimentów;
• zajęciu rachunków bankowych dłużnika alimentacyjnego.

Chcesz uzyskać alimenty wstecz? Wszystko, co musisz wiedzieć na ten temat znajdziesz w naszym wpisie: Alimenty wstecz – kto i kiedy może ich żądać? Zachęcamy do lektury!

Zaległe alimenty – sprawa karna

Jeśli uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego ma charakter uporczywy może to zostać uznane nawet za przestępstwo. Zgodnie bowiem z art. 209 Kodeksu karnego kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 

Co więcej, jeżeli sprawca tego czynu naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ściganie przestępstwa niealimentacji następuje na wniosek: 

• pokrzywdzonego;
• organu pomocy społecznej;
• organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. 

Nie podlega karze sprawca przestępstwa niealimentacji, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.

Zaległe alimenty – przedawnienie

Podstawę prawną do dochodzenia alimentów wstecznych na dziecko stanowi art. 137 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który wskazuje także za jaki okres alimenty wstecz przysługują, określając termin przedawnienia takich roszczeń. Zgodnie ze wskazanym artykułem roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech. 

Niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty.

Zaległe alimenty – fundusz alimentacyjny

A co jeśli rodzic nie płaci alimentów, a próba ich dochodzenia okazuje się bezskuteczna? W przypadku bezskutecznej egzekucji alimentów od jednego z rodziców i trudnej sytuacji dochodowej rodzica opiekującego się dzieckiem, rodzic sprawujący opiekę może ubiegać się o świadczenie z funduszu alimentacyjnego. 

Warto wspomnieć, że w grudniu 2024 r. weszły w życie przepisy, które po raz pierwszy od 2008 roku podniosły wysokość maksymalnego świadczenia z funduszu alimentacyjnego i to o 100% – z 500 zł do 1000 zł.

Czy pełnoletnie dziecko może ubiegać się o zaległe alimenty?

Nie ma określonego z góry przez prawo wieku dziecka, do jakiego trwa obowiązek alimentacyjny, nieprawdą jest powszechnie powielane stwierdzenie, że trwa do 18. lub 25. czy 26. roku życia. Zgodnie z art. 133. § 1. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Oznacza to, iż alimenty na dziecko należy płacić dopóty, dopóki nie osiągnie ono samodzielności, tzn. dopóki nie zdobędzie odpowiednich kwalifikacji zawodowych. 

Rodzice muszą ponosić nakłady na utrzymanie dziecka nawet po ukończeniu przez nie 18. roku życia, jeśli nadal zdobywa takie kwalifikacje, na przykład studiuje na uczelni wyższej, pod warunkiem, że wykorzystuje ten czas rzeczywiście na naukę. Z drugiej strony, obowiązek alimentacyjny może ustać nawet wcześniej niż z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności, gdy uzyskało ono już zawód. 

Z powyższych rozważań wynika, że co do zasady pełnoletnie dziecko jak najbardziej może ubiegać się o zaległe alimenty, zarówno te należne już po osiągnięciu pełnoletności, jak i za okres wcześniejszy, mając jednak na uwadze omówione wyżej przepisy o przedawnieniu.

Jak odzyskać zaległe alimenty? Wiedza w pigułce!

Odzyskanie zaległych alimentów to niezwykle istotna sprawa, a przede wszystkim wymagająca pilnej interwencji prawnej, szczególnie, jeśli zagrożone pozostaje zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych dziecka. Jako doświadczeni Adwokaci z Rzeszowa, od lat podejmujemy się prowadzenia spraw rodzinnych, w tym o alimenty. Posiadamy w tym zakresie bogate doświadczenie praktyczne – zapraszamy do skorzystania z naszej oferty!

Najczęściej zadawane pytania – FAQ

Kto ściąga zaległe alimenty?

Egzekucją zaległych alimentów zajmuje się komornik sądowy, który może prowadzić postępowanie mające na celu odzyskanie należnych świadczeń od osoby uchylającej się od płacenia alimentów.

Kiedy rodzic nie musi płacić alimentów?

Pogorszenie się stanu zdrowia oraz nagła utrata pracy to główne powody, które mogą uniemożliwić rodzicom dalsze płacenie alimentów na dziecko. W takim wypadku rodzic może złożyć wniosek do sądu o zmniejszenie wysokości świadczenia alimentacyjnego.