Czy rozwód bez zgody małżonka jest możliwy?

Czy rozwód bez zgody małżonka jest możliwy? To pytanie, które często i zasadnie stawiają sobie małżonkowie, którzy jednostronnie podejmują decyzję o potencjalnym rozstaniu. Niestety nie da się jednoznacznie na nie odpowiedzieć. Zależy to przede wszystkim od takich czynników, jak wina obu małżonków, ich sytuacja osobista oraz spełnienie tak zwanych pozytywnych i negatywnych przesłanek rozwodowych, a to wszystko podlega ocenie sądu. Krok po kroku w niniejszym artykule omówimy poszczególne układy sytuacyjne. Zapraszamy do lektury.

Spis treści:

1. Kiedy rozwód bez zgody małżonka ma rację bytu?
2. W jakich sytuacjach sąd nie orzeknie rozwodu?
3. Rozwód bez zgody małżonka – podsumowanie

Kiedy rozwód bez zgody małżonka ma rację bytu?

Rozwód bez zgody małżonka w pewnych sytuacjach jest oczywiście możliwy. W przypadku braku zgody drugiego małżonka na rozwód zamyka nam to jedynie drogę do orzeczenia rozwodu za porozumieniem stron, jednak jak najbardziej możliwy jest rozwód z orzeczeniem o winie drugiego małżonka. Trudno bowiem, by dopuszczalna była sytuacja, w której nie mógłby jednostronnie żądać rozwodu małżonek zdradzony czy dotknięty przemocą domową. W takich sytuacjach rozwód bez zgody małżonka jest dopuszczalny.

Do wydania orzeczenia o rozwodzie przez sąd konieczne jest jeszcze stwierdzenie spełnienia tak zwanych pozytywnych przesłanek rozwodowych. Czym one są? Przesłankami pozytywnymi jest zupełny i trwały rozkład pożycia między małżonkami. Rozwód zostanie orzeczony, jeśli nastąpił zarówno zupełny, jak i trwały rozpad pożycia małżeńskiego. Sąd nie orzeknie więc rozwodu jeżeli na przykład ustali, że istniejący rozkład pożycia między małżonkami jest co prawda zupełny, ale nie jest jeszcze trwały, co ma zapobiec lekkomyślnemu zrywaniu więzów małżeńskich. Zupełny oznacza ustanie wszelkich więzi łączących małżonków, a więc więzi duchowych, fizycznych i gospodarczych. Co przez te pojęcia rozumiemy?

• więź duchowa oznacza przywiązanie psychiczne małżonków do siebie, wzajemną lojalność i zrozumienie,
• więź fizyczna oznacza między małżonkami pozostawanie we współżyciu intymnym, tj. podejmowanie kontaktów seksualnych,
• więź gospodarcza polega na prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego (choć i tu z uzasadnionych przyczyn małżonkowie mogą pozostawać w rozłączeniu).

Gdy przy zupełnym braku więzi fizycznej i duchowej pozostają pewne elementy więzi gospodarczej, rozkład pożycia może zostać mimo to uznany za zupełny, jeżeli utrzymywanie pewnych elementów więzi gospodarczej (np. wspólne zamieszkiwanie) wywołane zostało uzasadnionymi okolicznościami. Z kolei nawet sporadyczne stosunki seksualne między małżonkami mogą wskazywać, że rozkład pożycia nie jest jeszcze zupełny. Zupełność rozkładu pożycia objawia się najczęściej niechętnym lub wręcz wrogim nastawieniem małżonków względem siebie. Rozkład pożycia jest trwały, gdy z okoliczności sprawy wynika, że powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi.

W jakich sytuacjach sąd nie orzeknie rozwodu?

Są jednak pewne wyjątkowe sytuacje, kiedy rozwód bez zgody małżonka może nie zostać orzeczony. Mowa o tak zwanych negatywnych przesłankach rozwodu.

Do przesłanek negatywnych zalicza się:

• żądanie rozwodu jedynie przez winnego rozpadowi związku małżeńskiego – winnym jest ten małżonek, który narusza bądź naruszył obowiązki wynikające z małżeństwa. Najczęściej występujące przejawy winy to m.in. zdrada małżeńska, opuszczenie małżeństwa, brak dbałości o rodzinę, lekkomyślny tryb życia itp. W pewnych sytuacjach możliwe jest jednak orzeczenie rozwodu mimo wyłącznej winy małżonka występującego o rozwód:
  • jeżeli niewinny małżonek wyrazi zgodę na rozwód,
  • gdy odmowa wyrażenia zgody jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego – chodzi tu o takie sytuacje, gdy małżonek „blokujący” rozwód działa z tzw. niskich pobudek, np. nie dla obrony trwałości małżeństwa, lecz wyłącznie dla osiągania korzyści materialnych;
• zasady współżycia społecznego – mowa o przypadkach, gdy orzeczenie rozwodu prowadziłoby do rażącej krzywdy małżonka sprzeciwiającego się rozwodowi, na przykład gdy rozwodu żąda mąż ciężko chorej kobiety, a ona nie wyraża na niego zgody, gdyż pozostałaby bez opieki i środków do życia;
• dobro wspólnych małoletnich dzieci stron postępowania – chodzi tu o sytuację, gdzie wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci małżonków. Jest to przesłanka budząca wiele kontrowersji i wymagająca bardzo starannego postępowania dowodowego, a niekiedy skorzystania z usług biegłego psychologa (w ramach Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych). Należy tu przeanalizować między innymi, jaki wpływ wywarłoby na dziecko orzeczenie rozwodu rodziców, uwzględniając m.in. wiek dziecka, stopień wrażliwości, stan zdrowia itp.

Rozwód bez zgody małżonka – podsumowanie

Jeśli mamy wątpliwości, czy w naszej konkretnej sytuacji możemy liczyć na orzeczenie rozwodu przez sąd, warto przed skierowaniem do sądu pozwu o rozwód skonsultować swoje położenie z adwokatem. Jak wskazaliśmy wyżej, rozwód bez zgody małżonka jest możliwy, jednak są od tej zasady pewne wyjątki. Lepiej już na samym początku wyjaśnić swoją sytuację, aniżeli narażać się na długie i kosztowne postępowanie sądowe, które może zakończyć się dla nas niekorzystnie.

Przy okazji należy pamiętać, że kiedy nosimy się już z zamiarem skierowania do sądu pozwu o rozwód z winy drugiego małżonka, warto wcześniej przygotować odpowiednie zaplecze dowodowe wskazujące na winę drugiej strony. Przemyślmy, czego chcemy żądać. Jeśli będzie to orzekanie o winie, roszczenie o alimenty, chęć opieki nad dziećmi, korzystny dla nas podział majątku wspólnego – każdy z tych elementów należy pieczołowicie przygotować przed rozprawą, żeby nie dać się zaskoczyć i nie narazić na przegraną na którymś z oczekiwanych pól sporu.

Zapraszamy do kontaktu z adwokatami Kancelarii Kawalec, którzy od wielu lat specjalizują się w sprawach rozwodowych i służą pomocą zarówno w zakresie konsultacji na temat zasadności wniesienia sprawy rozwodowej, przygotowaniu strategii procesowej, kompleksowego planu, jak i oczywiście oferują pełną reprezentację w sprawie rozwodowej, z dbałością o najlepszy interes klienta.