Jak sporządzić testament? Porady prawne

Decyzja o napisaniu testamentu jest decyzją niezwykle istotną i niosącą za sobą poważne konsekwencje. To bowiem jedyna forma, w jakiej możemy zadecydować o losach naszego majątku na wypadek śmierci. Istotne jest zatem, aby sporządzić go odpowiednio pod względem formalnym, a także, aby nasza wola została adekwatnie przeniesiona na treść testamentu. Na co zwrócić uwagę przy sporządzaniu testamentu? W jakiej formie można go sporządzić? Jakie są zalety testamentu własnoręcznego, a jakie notarialnego? Na wszystkie te pytania odpowiadamy w niniejszym artykule, zapraszamy!

Spis treści:

1. Czym jest testament?
2. Sporządzanie testamentu – formy
3. Testament własnoręczny a notarialny – porównanie
4. Podsumowanie

Czym jest testament?

Podstawy prawne dotyczące testamentu znajdziemy w Księdze IV Kodeksu cywilnego z 1964 r., o tytule ,,Spadki”. Testament jest wprawdzie jedną z czynności prawnych, ale zajmuje wśród nich szczególne miejsce. Charakteryzuje się on następującymi cechami:

• jest czynnością prawną pozwalającą uregulować sytuację prawną majątku należącego do osoby fizycznej na wypadek śmierci (mortis causa);
• jest czynnością prawną jednostronną, co oznacza, że do sporządzenia testamentu konieczne jest, a zarazem wystarczające, oświadczenie woli jednej osoby (testatora); 
• jest taką czynnością prawną, przy dokonywaniu której oświadczenie woli testatora nie jest składane innej osobie, czyli nie ma adresata;
• jest czynnością prawną, mocą której spadkodawca (testator) rozrządza swoim majątkiem;
• jest czynnością prawną o charakterze ściśle osobistym, co oznacza zakaz sporządzania i odwoływania testamentu przez przedstawiciela (w Polsce również nie ma możliwości sporządzania tzw. testamentów małżeńskich);
• jest czynnością prawną o charakterze formalnym, co oznacza, że musi być sporządzony w formie przewidzianej w Kodeksie cywilnym; 
• jest czynnością prawną odwołalną, co oznacza, że testator (autor testamentu) może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia (np. poprzez podarcie, spalenie, napisanie nowego itp.).

Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie poprzez testament.

Sporządzanie testamentu – formy

Zastanawiasz się, jak napisać testament? Pierwszym krokiem powinien być wybór odpowiedniej formy testamentu. Kodeks cywilny wyróżnia formy zwykłe i szczególne. 

Testamenty zwykłe:

1. Własnoręczny (holograficzny) – napisany w całości pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą (brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów);
2. Notarialny – w formie aktu notarialnego, przed notariuszem;
3. Allograficzny (urzędowy) – wyrażony ustnie w obecności dwóch świadków wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika Urzędu Stanu Cywilnego.

Testamenty szczególne:

1. 1. Ustny – jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków; 
   2. Podróżny – podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy;

   3. Wojskowy.

Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

Testament własnoręczny a notarialny – porównanie

Zdecydowana większość testamentów to jednak testamenty w formie własnoręcznej albo notarialnej, jeśli więc zastanawiasz się, jak sporządzić testament, to zapewne Twoje rozważania obejmą jedną z tych dwóch form – jakie są ich zalety i wady? Do zalet testamentu własnoręcznego należy przede wszystkim jego bezkosztowość, można go sporządzić w zasadzie w każdej chwili, wystarczy mieć pod ręką kartkę papieru i coś do pisania. Bardzo łatwo go także odwołać, poprzez najzwyklejsze podarcie czy zniszczenie w inny sposób. Z testamentem własnoręcznym wiążę się też jednak wiele ryzyk, do głównych należy przede wszystkim późniejszy problem z interpretacją poszczególnych postanowień testamentowych przez sędziego, bowiem testament musi być napisany specyficznym językiem i zawarcie w nim dyspozycji bardzo potocznych może powodować problem z jego interpretacją, a nawet unieważnienie. Dodatkowo istnieje ryzyko, że dobrze schowany testament własnoręczny nigdy nie ujrzy światła dziennego po naszej śmierci, a także ryzyko potencjalnego zniszczenia, przerobienia lub podrobienia testamentu. Jeśli zaś chodzi o testament notarialny, to największą zaletą tej formy jest pewność, że nasza wola zostanie odpowiednio ujęta w język prawniczy i odwzorowana w treści testamentu, a co za tym idzie zrealizowana po naszej śmierci oraz, że testament zostanie zrealizowany, nie zginie, nie zniszczy się i nie zostanie przerobiony. Z wad należy wymienić oczywiście większe zaangażowanie w jego sporządzenie oraz pewne koszty, które zazwyczaj wynoszą w okolicach kilkuset złotych, a większe będą w przypadku bardziej skomplikowanych rozporządzeń testamentowych.

Podsumowanie

Adwokaci Kancelarii Kawalec od lat specjalizują się w sprawach cywilnych i chętnie doradzą, jak sporządzić testament po przeanalizowaniu indywidualnej sytuacji klienta. Nie ma bowiem uniwersalnego wzoru testamentu, przecież każdy człowiek jest inny, ma inny majątek, innych bliskich, których chciałby nim obdarować i kluczowe w takich sprawach jest indywidualne podejście, które jest priorytetem w Kancelarii Kawalec. Zapraszamy do kontaktu!